Algen: vegetarische Quelle von Omega 3

Curcuma longa – geelwortel – wordt in zuid-oost Azië al eeuwenlang gebruikt voor de behandeling van een breed spectrum aan klachten. Maar waar heeft het die veelzijdigheid aan te danken? En wat kunt u ermee in uw praktijk?

Oxidatieve processen en laaggradige ontstekingen zijn nauw aan elkaar verwant. Ontstekingscellen maken reactieve zuurstofdeeltjes (ROS) vrij in het ontstoken lichaamsweefsel. Dit mechanisme rekent af met ongewenste indringers, maar vaak ontstaat ook schade aan de omliggende weefsels. Met name wanneer de ontsteking chronificeert, kan dit verregaande gevolgen voor de gezondheid hebben.

Andersom zijn ROS in staat om een signaleringscascade aan te zetten waarlangs er extra transcriptie van genen plaatsvindt die coderen voor pro-inflammatoire stoffen. Deze vicieuze cirkel verklaart het verband tussen chronische laaggradige ontstekingen, oxidatieve processen, weefselschade en moderne ziektebeelden. En daarop kan Curcuma longa als geen ander ingrijpen: het remt zowel oxidatieve schade als laaggradige ontstekingen, zelfs tot op het niveau van de genen.  

1.      Remt oxidatieve schade

Onder andere gemaksvoeding en geraffineerde suikers zorgen voor een verhoogde aanmaak van ROS in het lichaam. Deze deeltjes veroorzaken progressieve schade aan cellen en weefsels en versnellen het proces van veroudering. Samen met laaggradige ontstekingen staat oxidatieve schade aan de basis van bijvoorbeeld diabetes type 2. Curcuma longa kan ROS wegvangen, waardoor er minder schade ontstaat aan het lichaam en de kans op het ontwikkelen van een ziektebeeld kleiner wordt. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen: minder geraffineerde voeding is daarbij de sterkste troef.

2.      Remt laaggradige ontsteking

In onze voeding gaat het om een goede verhouding tussen omega-6 en omega-3-vetzuren, bij voorkeur in de verhouding 5:1 of 1:1. Door onze huidige omega-6-rijke voeding is de balans echter doorgeslagen naar 20:1 tot 25:1. Het probleem daarbij is dat omega-6 door de enzymen COX-2 en 5-LOX wordt omgezet in ontstekingsbevorderende stoffen. Hoe langer dit voortduurt, hoe groter de kans op laaggradige ontstekingen. Curcuma longa remt COX-2 en 5-LOX, waardoor er minder ontstekingsstoffen vrijkomen. Dit verlaagt de kans op de ontwikkeling van onder andere neurodegeneratie, diabetes type-2, hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten en COPD. Ook kan men de balans weer rechtzetten door meer vis en minder plantaardige olieën zoals zonnebloemolie te eten.

3.      Remt transcriptie van ontstekingsstoffen

Ook op het niveau van de genen grijpt Curcuma longa in op de ontwikkeling van ontstekingsziekten. De transcriptiefactor NF-kB  coördineert ontstekingsprocessen en is verantwoordelijk voor de transcriptie van ontstekingsbevorderende cytokines. Een hele reeks aandoeningen is hiermee in verband gebracht, waaronder astma, atherosclerose, diabetes type-2 en  inflammatoire darmziekten. Ook leidt een toename van NF-kB tot een versnelde veroudering van cellen en weefsels. Curcuma longa heeft een remmende werking op NF-kB.

4.      Reumatoïde artritis

Ook bij reuma staat de transcriptiefactor NF-kB centraal, de stof die ontstekingsbevorderende cytokines transcribeert van het DNA. Dankzij de remmende werking op NF-kB kan Curcuma longa zowel de acute als chronische fase van reuma remmen. Bovendien is Curcuma longa net zo effectief gebleken als NSAID’s (aspirine, ibuprofen, diclofenac) bij de behandeling van pijn, zwelling en ochtendstijfheid die kenmerkend zijn voor reumatoïde artritis.

Lees meer over de behandeling van gewrichtsaandoeningen in onze whitepaper “Gewrichten”  

5.      Brengt het immuunsysteem in balans

Bij een gezond immuunsysteem bestaat er een goede balans tussen de witte bloedcellen Th-1 en Th-2. Th-1-cellen scheiden immunomodulatoren uit die betrokken zijn bij de vertraagde overgevoeligheid. Th-2-cellen zijn indirect verantwoordelijk voor de uitscheiding van antilichamen zoals IgE, dat in hoge gehaltes een allergische reactie uitlokt. Bij immuungerelateerde aandoeningen zoals reuma is de balans duidelijk doorgeslagen naar Th-1 en bij allergische aandoeningen naar Th-2. Uit onderzoek blijkt dat Curcuma longa wellicht in staat is om deze balans te herstellen, waardoor zowel immuungerelateerde aandoeningen en allergische reacties minder snel zouden optreden.

6.      Inflammatoire darmziekten

Curcumine is getest in een diermodel voor inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn. Suppletie met curcumine zorgde voor onderdrukking van NF-kB met vermindering van ontstekingsbevorderende cytokines en vermindering van klinische en histologische tekenen van slijmvliesontsteking in de dikke darm. Curcumine werkt mogelijk ook bij het prikkelbare-darm syndroom. Een niet-placebo-gecontroleerde pilotstudie met 207 mensen liet na acht weken verbetering zien van buikpijn, ontlastingspatroon en kwaliteit van leven.

Lees meer over de behandeling van darmaandoeningen in onze whitepaper “Flora”.  

7.      Depressie en alzheimer

Curcuma longa is vetoplosbaar en daarom in staat om de bloed-hersenbarrière te passeren. Aldaar remt Curcuma het enzym monoamineoxidase (MAO) en verhoogt serotonine, noradrenaline en dopamine, onder andere in de frontale cortex, de hippocampus en het striatum. Deze hersengebieden zijn betrokken bij emotie, motivatie, leervermogen en geheugen. Uit onderzoek bij muizen blijkt dit depressief gedrag te kunnen verminderen. Curcuma longa doet overigens nog meer voor de hersenen: alzheimer blijkt minder vaak voor te komen bij mensen met een hogere inname van antioxidanten en (natuurlijke) ontstekingsremmers. Mogelijk helpt curcumine ook bij het afbreken van plaques: curcumine zorgt voor destabilisatie van samengeklonterde a-bèta en doet dit beter dan ibuprofen en naproxen.

8.      Infecties

In India wordt een pasta gebruikt van Curcuma longa om wonden sneller te laten helen en infectie te voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat dit de migratie naar de wond van macrofagen, neutrofielen en fibroblasten stimuleert. Ook versnelt dit de wondcontractie, neovascularisatie en re-epithelisatie. De antimicrobiële activiteit is in-vitro aangetoond bij bacteriën, virussen, pathogene schimmels, protozoa  en wormen, in sommige gevallen werkt dit net zo goed als ampicilline, doxycilline en gentamycine. Ook blijkt curcuma-extract (in-vitro) de MRSA-bacterie  te remmen en deze opnieuw gevoelig te maken voor behandeling met antibiotica.

9.      Maagzweren

Curcuma longa vermindert pijn en versnelt de heling van maagzweren. Het gaat maagzweren door stress, alcohol, NSAID’s en Helicobacter pylori tegen. Dit komt omdat het werkt als antioxidant én ontstekingsremmer, maar ook omdat het bijdraagt aan een betere slijmlaag in de maag. Curcuma longa kan daarom ook gebruikt worden bij gastritis, dyspepsie en slijmvliesirritatie.

10. Atherosclerose

In verschillende humane pilotstudies is aangetoond dat curcumine lipidenperoxidatie vermindert en goed is voor de bloedlipiden- en fibrinogeenspiegel. Deze processen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan en de verergering van atherosclerose. Significante effecten worden al gezien vanaf een dosis van 20 mg curcumine per dag. Tien gezonde volwassenen gebruikten in een pilotstudie een week lang 500 mg curcumine per dag; de totaalcholesterolspiegel daalde (gemiddeld) met 12%, de spiegel van serumlipidenperoxides met 33%, de HDL-spiegel steeg met 29%.

Voor brondvermeldingen en meer informatie over Curcuma longa gaat u naar de monografie Curcuma longa.